با ترازنامه بيشتر آشنا شويم

اگر شما تا كنون حتي براي يكبار هم پيگير وضعيت بورس شده باشيد حتما كلمه شاخص به گوش شما خورده است، هر فردي كه كم و بيش اخبار بورس را پيگيري مي كند تا به حال بارها و بارها شنيده است كه مثلا شاخص بورس امروز با ۵۰۰ واحد رشد به ۷۵۰۰۰ واحد رسيد و يا شاخص بورس تهران امروز ۱۰۰۰ واحد افت كرد. شايد مثل بسياري از تازه كارهاي بورس اين سوال براي شما هم پيش آمده باشد كه اين شاخص بورس چيست؟ و نوسانات و كم و زياد شدن عدد اين شاخص چه معني دارد. پس توصيه مي كنيم كه اگر با اين كلمه آشنايي زيادي نداريد در ادامه اين مقاله با خانه سرمايه همراه باشيد. در اين مقاله سعي مي كنيم كه مفهوم شاخص را به صورت ساده براي سرمايه گذاران تازه وارد بيان كنيم و قصد نداريم كه به بررسي تخصصي محاسن و معايب شاخص بپردازيم.

ويدئو آموزشي رايگان شاخص بورس چيست؟

[video width="980" height="480" mp4="https://www.khanesarmaye.com/AtlasNegar/uploads/2016/11/bourseindex.mp4"][/video]

بورس چيست؟

قبل از توضيح شاخص اگر براي شما سوال پيش آمده كه بورس چيست خيلي ساده بگويم بورس بازاري براي مبادله بين خريدار و فروشنده است و بورس سهام نيز جايي براي مبادله يا همان خريد و فروش سهام بين خريدار و فروشنده سهام است. براي اينكه كامل با بورس آشنا شويد مقاله بورس چيست؟ را مطالعه كنيد.

شاخص چيست؟

كلمه شاخص ترجمه كلمه انگليسي index مي باشد. خود كلمه شاخص در مفهوم كلي به معناي نماگر يا نشانگر و بيانگر عددي است كه شما با استفاده از آن مي توانيد تغييرات ايجاد شده در يك يا چند متغيير را طي يك بازه زماني خاص مشاهده كنيد. در واقع شما با بررسي يك شاخص مي توانيد وضعيت و تغييرات متغيرهاي مورد بررسي آن شاخص را مشاهده كنيد.

شاخص بورس چيست؟

شاخص بورس نيز عددي است كه بيانگر وضعيت كلي بورس و روند رشد و يا افت اين بازار مي باشد. ما در بورس فقط يك شاخص نداريم بلكه چند شاخص مختلف داريم كه هركدام از آنها وضعيت بورس را از جنبه خاصي به ما نشان مي دهد و محاسبه هركدام از اين شاخص ها از طريق فرمول متفاوتي صورت مي گيرد. پس براي تحليل آن بايد بدانيد كاركرد آن شاخص چيست. اين شاخص ها معيارهاي مهمي هستند كه با تحليل كردن و بررسي آنها، مي توان از وضعيت گذشته و حال بورس از جنبه هاي مختلف مطلع شد. اما در بين اين شاخص ها چند شاخص نسبت به بقيه از اهميت بيشتري نزد فعالين بورس برخوردار هستند. در ادامه به معرفي چند شاخص اصلي بورس مي پردازيم.

در شكل زير نيز نحوه نمايش برخي از اين شاخص ها در سايت بورس را مشاهده مي كنيد:

شاخص كل بورس چيست؟

اين شاخص همان شاخصي است كه هميشه در اخبار و رسانه ها از آن به عنوان شاخص بورس تهران صحبت مي شود. شاخص كل در بين فعالين بازار و سرمايه گذاران يكي از پركاربردترين شاخص هاست. اين شاخص بيانگر سطح عمومي قيمت و سود سهام شركتهاي پذيرفته شده در بورس است،

به عبارت ديگر تغييرات شاخص كل بيانگر ميانگين بازدهي سرمايه گذاران در بورس است. براي درك ساده تر مفهوم شاخص كل، فرض كنيد كه شما از سهام تمام شركتهاي بورسي هركدام ۱ عدد سهم را خريداري كنيد. در اين صورت تغييرات شاخص كل بورس برابر با ميزان بازدهي سهام شما خواهد بود.

پس اين شاخص هم تغييرات قيمت سهام و هم سودهاي ساليانه اي را كه شركت ها به شما پرداخت مي كنند، محاسبه مي كند.

نام ديگر شاخص كل، شاخص قيمت و بازده نقدي (TEDPIX) است. نكته اي كه هنگام بررسي شاخص بايد به آن توجه كنيد اين است كه ميزان تغييرات شاخص براي ما اهميت دارد نه خود عدد شاخص. مثلا اگر شاخص كل بورس در طي ۱سال از عدد ۲۰۰۰۰ به ۳۰۰۰۰ برسد (۵۰% رشد كند) نشان دهنده اين است كه ميانگين بازدهي بورس طي اين يكسال برابر با ۵۰% بوده است.

طبق فرمول محاسبه شاخص كل، هرچه شركت ها بزرگتر باشند (سرمايه بيشتري داشته باشند) تاثير بيشتري بر روي شاخص كل خواهند داشت.

شاخص قيمت چيست؟

اين شاخص نيز يكي از اصلي ترين شاخص هاي بورس است. اين شاخص بيانگر روند عمومي قيمت سهام همه شركت‌هاي پذيرفته در بورس اوراق بهادار است. پس اگر مثلا شاخص قيمت بورس در ۱ سال ۲۰ درصد رشد داشته باشد به اين معني است كه سطح عمومي قيمت ها در بورس در ۱ سال گذشته به طور متوسط ۲۰ درصد رشد داشته است.

تفاوت عمده اين شاخص با شاخص كل اين است كه در شاخص قيمت، فقط قيمت سهام شركتهاي بورسي در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار مي گيرد. در صورتي كه در شاخص كل علاوه بر قيمت، سود پرداختي ساليانه شركتها هم در محاسبه شاخص لحاظ مي شد. در اين شاخص نيز مثل شاخص كل، وزن شركت ها در تاثير آنها بر شاخص اهميت دارد. يعني هرچه شركت بزرگ تر باشد (سرمايه آن بيشتر باشد) تاثير آن بر شاخص قيمت بيشتر است.

شاخص ۵۰ شركت فعال تر چيست؟

بورس هر سه ماه يك بار فهرست شركت هاي فعال تر را بر اساس ميزان نقد شوندگي سهامشان منتشر مي كند. نقد شوندگي به بيان ساده يعني خريد و فروش آسانتر و سريعتر سهام. هر شركتي كه سهامش در بورس ساده تر و سريعتر خريد و فروش شود به اصطلاح نقد شوندگي بيشتري دارد. شاخص ۵۰ شركت فعال تر تغييرات سطح عمومي قيمت سهام ۵۰ شركتي را نشان مي دهد كه سهام آنها از ساير شركت ها نقد شونده تر است.

انواع شاخص هاي ديگر بورس

شاخص ۳۰ شركت بزرگ: همانطور كه از اسم شاخص ۳۰ شركت بزرگ مشخص است اين شاخص سطح عمومي قيمت سهام ۳۰ شركت بزرگ را نشان مي دهد. ۳۰ شركت بزرگي كه ارزش بازار آنها در مقايسه با ساير شركت ها بيشتر است. ارزش بازار يك شركت از حاصل ضرب قيمت روز سهام شركت در تعداد سهام آن شركت بدست مي آيد. شاخص صنعت: منظور از شركت هاي صنعتي شركت هايي هستند كه در صنايع مختلف مانند خودروسازي، پتروشيمي، فلزات اساسي، مخابرات، ساختمان و ... فعاليت مي كنند. شاخص صنعت بيانگر سطح عمومي قيمت سهام شركت هاي فعال در بخش صنعت است. عملكرد هركدام از اين صنايع تحت عنوان شاخص جداگانه اي مورد بررسي قرار مي گيرد. مثلا خودرو، دارو، فلزات اساسي و محصولات شيميايي. شاخص واسطه گري هاي مالي: اين شاخص عملكرد شركت هاي واسطه گري مالي كه فعاليت آنها در حوزه مالي است مثل هلدينگ‌ها، سرمايه‌گذاري‌ها و ليزينگ‌ها را نشان مي‌دهد. شاخص هاي ديگري نيز در بورس مورد محاسبه قرار مي گيرند كه شايد براي سرمايه گذاران عام بورس كاربرد زيادي نداشته باشند و ما در اين مقاله راجع به آنها توضيح نداده ايم.

يك نكته مهم در مورد شاخص

درست است كه شاخص عملكرد و وضعيت بورس را نشان مي دهد، اما مثبت يا منفي بودن شاخص لزوما به معني مثبت يا منفي بودن كل بورس نيست. بلكه شاخص وضعيت كلي بورس را به ما نشان مي دهد. در خيلي از مواقع ممكن است چند شركت بزرگ كه وزن زيادي (سرمايه و ارزش بازار زيادي) دارند، در حالي كه وضعيت بسياري از شركتهاي ديگر متفاوت است، با مثبت يا منفي شدنشان شاخص كل را مثبت يا منفي بكنند. در اين مواقع شاخص هم وزن قيمت يا شاخص كل هم وزن مي تواند به شكل بهتري وضعيت كلي بازار را به ما نشان دهد، چون در شاخص هم وزن، وزن تمامي شركت هاي بورسي مساوي در نظر گرفته مي شود و ديگر شركت هاي بزرگ نمي توانند شاخص را به واسطه سرمايه زيادشان تحت تاثير قرار دهند.